Εμείς, τα παιδιά του internet

Μάλλον δεν υπάρχει άλλη λέξη που να έχει χρησιμοποιηθεί τόσο πολύ στα μέσα μαζικής ενημέρωσης όπως η λέξη «γενιά».

Κάποτε προσπάθησα να μετρήσω τις «γενιές», που έχουν ανακηρυχθεί τα τελευταία δέκα χρόνια, μετά από το γνωστό άρθρο για τη «Γενιά του Τίποτα». Νομίζω ότι υπήρχαν κάπου δώδεκα. Όλες είχαν ένα κοινό στοιχείο: Υπήρχαν μόνο στα χαρτιά.

Η πραγματικότητα ποτέ δεν μας έδωσε μία απτή, με νόημα, αξέχαστη ώθηση, η κοινή εμπειρία της οποίας θα μας διακρίνει για πάντα από τις προηγούμενες γενιές.

Την ψάχναμε, κι όμως η επαναστατική αλλαγή ήρθε απαρατήρητη, μαζί με την καλωδιακή τηλεόραση, τα κινητά τηλέφωνα και πάνω απ ‘ όλα την πρόσβαση στο διαδίκτυο. Μονάχα σήμερα μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως πόσα έχουν αλλάξει τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια.

Εμείς, τα παιδιά του ίντερνετ: Εμείς, που έχουμε μεγαλώσει με το Διαδίκτυο και μέσω του Διαδικτύου, είμαστε μια γενιά που πληροί τα κριτήρια για τον όρο, με έναν κάπως ανατρεπτικό τρόπο.

Δεν βιώσαμε μια ώθηση από την πραγματικότητα, αλλά μάλλον μια μεταμόρφωση της ίδιας της πραγματικότητας. Αυτό που μας ενώνει δεν είναι ένα κοινό, περιορισμένο πολιτιστικό πλαίσιο, αλλά η πεποίθηση ότι το πλαίσιο είναι αυτο-οριζόμενο και αποτέλεσμα της ελεύθερης επιλογής.

Γράφοντας το, γνωρίζω ότι κάνω κατάχρηση του «εμείς», καθώς το «εμείς» είναι κυμαινόμενο, με διακοπές, θολό και σύμφωνα με τις παλιές κατηγορίες, προσωρινό. Όταν λέω «εμείς», αυτό σημαίνει ότι «πολλοί από εμάς» ή «μερικοί από εμάς». Όταν λέω «είμαστε», αυτό σημαίνει ότι «εμείς συχνά είμαστε». Και λέω «εμείς» μόνο έτσι ώστε να είμαστε σε θέση να μιλήσουμε για το «εμείς».

Μεγαλώσαμε με το Διαδίκτυο και στο Διαδίκτυο. Αυτό είναι που μας κάνει διαφορετικούς: αυτό κάνει την κρίσιμη διαφορά, παρότι από την δικιά σας οπτική γωνία αυτό μπορεί να προκαλεί έκπληξη:

Δεν «σερφάρουμε» και το διαδίκτυο για μας δεν είναι ένα «μέρος» ή ένας «εικονικό χώρος». Το Διαδίκτυο για μας δεν είναι κάτι εξωτερικό ως προς την πραγματικότητα, αλλά ένα μέρος της.

Ένα αόριστο αλλά πανταχού παρόν στρώμα, συνυφασμένο με το φυσικό περιβάλλον. Εμείς δεν χρησιμοποιούμε το Διαδίκτυο, ζούμε στο Διαδίκτυο. Για να σας περιγράψουμε την ενηλικίωσή μας θα μπορούσαμε να πούμε ότι το Διαδίκτυο υπήρξε μια φυσική πτυχή κάθε εμπειρίας που μας έχει διαμορφώσει. Κάναμε φίλους και εχθρούς online, προετοιμάσαμε τεστ online, μελετούσαμε και σχεδιάζαμε πάρτυ online, ερωτευτήκαμε και χωρίσαμε online.

Το Διαδίκτυο για μας δεν είναι μια τεχνολογία που έπρεπε να μάθουμε και που καταφέραμε να χειριζόμαστε. Ο Ιστός είναι μια διαδικασία, που συμβαίνει διαρκώς και συνεχώς μεταβάλλεται μπροστά στα μάτια μας, μαζί μας και μέσα από εμάς. Τεχνολογίες εμφανίζονται και στη συνέχεια αποσυντίθενται περιφερειακά, ιστοσελίδες δημιουργούνται, ανθίζουν και στη συνέχεια πεθαίνουν, αλλά το Διαδίκτυο συνεχίζει, γιατί εμείς είμαστε το Διαδίκτυο, επικοινωνώντας μεταξύ μας πιο έντονα και πιο αποδοτικά από ότι ποτέ πριν στην ιστορία της ανθρωπότητας, με έναν τρόπο που είναι φυσικός για όλους μας.

Μεγαλωμένοι στο Διαδίκτυο σκεφτόμαστε διαφορετικά. Για μας η δυνατότητα εύρεσης πληροφοριών είναι κάτι τόσο βασικό, όπως η δυνατότητα να βρείτε το σιδηροδρομικό σταθμό ή το ταχυδρομείο σε μια άγνωστη πόλη, σε σας.

Όταν θέλουμε να μάθουμε κάτι – τα πρώτα συμπτώματα της ανεμοβλογιάς, τα αίτια πίσω από το ναυάγιο του «Εσθονία» ή αν ο λογαριασμός του νερού είναι ύποπτα υψηλός – κινούμαστε με τη βεβαιότητα ενός οδηγού σε ένα αυτοκίνητο με GPS. Ξέρουμε πως θα βρούμε τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε σε πολλά μέρη, ξέρουμε πώς να βρούμε αυτά τα μέρη, ξέρουμε πώς να αξιολογήσουμε την αξιοπιστία τους. Έχουμε μάθει να δεχόμαστε ότι αντί για μια απάντηση, θα έχουμε πολλές και διαφορετικές και από αυτές μπορούμε να αποσπάσουμε μια αφηρημένη αντίληψη της πιο πιθανής εκδοχής, αγνοώντας αυτές που δεν φαίνονται αξιόπιστες. Επιλέγουμε, φιλτράρουμε, θυμόμαστε και είμαστε έτοιμοι να αλλάξουμε τις πληροφορίες που έχουμε, για νέες, καλύτερες, όταν αυτές έρθουν.

Για μας, ο Παγκόσμιος Ιστός είναι ένα είδος κοινής εξωτερικής μνήμης. Δεν πρέπει να θυμόμαστε περιττές λεπτομέρειες: ημερομηνίες, ποσά, τύπους, ρήτρες, τα ονόματα των δρόμων και λεπτομερείς ορισμούς. Είναι αρκετό για μας να έχουμε μια αφηρημένη ιδέα, την ουσία δηλαδή, που είναι απαραίτητη για την επεξεργασία και τη συσχέτιση με άλλες πληροφορίες που έχουμε. Αν χρειαστούμε τις λεπτομέρειες, μπορούμε να τις δούμε μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Ομοίως, δεν χρειάζεται να είμαστε ειδικοί σε όλα, γιατί ξέρουμε πού να βρούμε ανθρώπους που ειδικεύονται σε αυτό που εμείς δεν γνωρίζουμε και τους οποίους μπορούμε να εμπιστευθούμε.

Οι άνθρωποι που θα μοιραστούν την εμπειρία τους μαζί μας, όχι για το κέρδος, αλλά λόγω της κοινής μας πεποίθησης ότι οι πληροφορίες κινούνται και θέλουν να είναι ελεύθερες.

Ότι όλοι επωφελούνται από την ανταλλαγή των πληροφοριών, κάθε μέρα: μελετώντας, δουλεύοντας, λύνοντας καθημερινά προβλήματα, κυνηγώντας αυτό που μας ενδιαφέρει.

Ξέρουμε πώς να ανταγωνιστούμε και θέλουμε να το κάνουμε, αλλά θέλουμε ο ανταγωνισμός μας να είναι διαφορετικός, να είναι βασισμένος στη γνώση, την ικανότητα να ερμηνεύουμε και να επεξεργαζόμαστε πληροφορίες, όχι στο να τις μονοπωλούμε.

Η συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή δεν είναι κάτι το ασυνήθιστο για εμάς: ο παγκόσμιος πολιτισμός είναι το βασικό δομικό στοιχείο της ταυτότητάς μας, πιο σημαντικό για τον καθορισμό του εαυτού μας από τις παραδόσεις, τις ιστορικές αφηγήσεις, την κοινωνική θέση, την καταγωγή ή ακόμα και την γλώσσα που χρησιμοποιούμε. Από τον ωκεανό των πολιτιστικών εκδηλώσεων διαλέγουμε αυτά που μας ταιριάζουν περισσότερο. Αλληλεπιδρούμε με αυτές, τις κριτικάρουμε και αποθηκεύουμε τα σχόλια μας στις ιστοσελίδες που δημιουργήθηκαν για το σκοπό αυτό, οι οποίες επίσης μας προτείνουν και άλλα άλμπουμ, ταινίες ή παιχνίδια που ίσως να μας αρέσουν.

Μερικές ταινίες, σειρές ή κάποια βίντεο τα βλέπουμε μαζί με τους τους φίλους μας από όλο τον κόσμο. Η εκτίμησή μας για μερικές είναι κοινές μόνο με μια μικρή ομάδα ανθρώπων, που ίσως ποτέ δεν θα συναντήσουμε. Γι ‘αυτό πιστεύουμε ότι ο πολιτισμός γίνεται ταυτόχρονα παγκόσμια και ατομικά. Αυτός είναι ο λόγος που χρειαζόμαστε την ελεύθερη πρόσβαση σε αυτόν.

Αυτό δεν σημαίνει ότι ζητούμε όλα τα προϊόντα του πολιτισμού να είναι στη διάθεσή μας χωρίς χρέωση, αν και όταν δημιουργούμε κάτι, συνήθως το δίνουμε μόνοι μας πίσω στο διαδίκτυο για κυκλοφορία. Καταλαβαίνουμε ότι, παρά την αύξηση της πρόσβασης σε τεχνολογίες που μέχρι σήμερα ήταν διαθέσιμες αποκλειστικά σε επαγγελματίες, η δημιουργικότητα απαιτεί προσπάθεια και επενδύσεις.

Είμαστε διατεθειμένοι να πληρώσουμε, αλλά η γιγαντιαία προμήθεια που ζητούν οι διανομείς, μας φαίνεται προφανώς υπερεκτιμημένη. Γιατί θα πρέπει να πληρώσουμε για τη διανομή των πληροφοριών που μπορούν εύκολα να αντιγραφούν τέλεια, χωρίς καμία απώλεια της αρχικής ποιότητας; Αν παίρνουμε μόνο τις πληροφορίες, θέλουμε η τιμή να είναι ανάλογη! Είμαστε πρόθυμοι να πληρώσουμε περισσότερα, αλλά τότε αναμένουμε να λάβουμε και κάτι παραπάνω: μια ενδιαφέρουσα συσκευασία, ένα gadget, αρχείο υψηλότερης ποιότητας, την επιλογή της επιτόπου παρακολούθησης , χωρίς αναμονή για το «κατέβασμα» του αρχείου.

Είμαστε σε θέση να εκτιμήσουμε και θέλουμε να ανταμείψουμε τον καλλιτέχνη, αλλά οι στόχοι των πωλήσεων των εταιρειών δεν παρουσιάζουν για μας κανένα απολύτως ενδιαφέρον. Δεν είναι δικό μας λάθος το ότι η επιχείρησή τους έχει πάψει να έχει νόημα στην παραδοσιακή της μορφή, και το ότι αντί να αποδεχτούν την πρόκληση και να προσπαθήσουν να μας πλησιάσουν με κάτι περισσότερο από αυτό που ήδη μπορούμε να έχουμε δωρεάν, έχουν αποφασίσει να υπερασπιστούν τους παρωχημένους τρόπους τους.

Κάτι ακόμα: δεν θέλουμε να πληρώνουμε για τις αναμνήσεις μας. Οι ταινίες που μας θυμίζουν την παιδική ηλικία μας, η μουσική που μας συνόδευε πριν από δέκα χρόνια στο εξωτερικό δίκτυο, αυτά είναι απλά αναμνήσεις. Ενθυμούμενοι αυτά, τα ανταλλάσσουμε και τα αναπτύσσουμε, κάτι το οποίο αποτελεί για μας κάτι τόσο φυσικό όσο η ανάμνηση της «Καζαμπλάνκα» για εσάς. Βρίσκουμε online τις ταινίες που είδαμε ως παιδιά και τις δείχνουμε στα παιδιά μας, ακριβώς όπως μας είπατε την ιστορία για την Κοκκινοσκουφίτσα ή τα τρία γουρουνάκια. Μπορείτε να φανταστείτε ότι κάποιος θα μπορούσε να σας κατηγορήσει για παραβίαση του νόμου γι αυτό; Ούτε εμείς μπορούμε.

Έχουμε συνηθίσει οι λογαριασμοί μας να πληρώνονται αυτόματα, εφόσον το υπόλοιπο του λογαριασμού μας το επιτρέπει. Γνωρίζουμε ότι για την έναρξη ενός τραπεζικού λογαριασμού ή την αλλαγή δικτύου κινητής τηλεφωνίας χρειάζεται μόνο να συμπληρώσεις ένα ενιαίο ηλεκτρονικό έντυπο και να υπογράψεις ένα συμβόλαιο που σου παραδίδεται από έναν κούριερ.

Γνωρίζουμε ότι ακόμα και ένα ταξίδι στην άλλη πλευρά της Ευρώπης, με μια σύντομη περιήγηση σε μια άλλη πόλη καθ’οδόν, μπορεί να οργανωθεί σε δύο ώρες. Κατά συνέπεια, ως χρήστες του κράτους είμαστε όλο και πιο ενοχλημένοι από την αρχαϊκή οργάνωση του. Δεν καταλαβαίνουμε γιατί τα φορολογικά έντυπα είναι τόσα, με πάνω από εκατό ερωτήσεις. Δεν καταλαβαίνουμε γιατί είμαστε υποχρεωμένοι να επιβεβαιώσουμε επισήμως ότι μετακομίζουμε από μία μόνιμη διεύθυνση σε άλλη, λες και Δήμοι και Εφορίες δεν μπορούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους χωρίς την παρέμβαση μας (για να μην αναφέρουμε ότι η ανάγκη για μια μόνιμη διεύθυνση είναι η ίδια αρκετά παράλογη.)

Δεν υπάρχει ίχνος σε εμάς, από αυτή τη ταπεινή αποδοχή των γονιών μας, οι οποίοι πείστηκαν ότι τα διοικητικά θέματα είναι υψίστης σημασίας και θεωρούσαν την αλληλεπίδραση με το κράτος ως κάτι που πρέπει να γιορτάζεται. Δεν αισθανόμαστε τον σεβασμό, που έχει ρίζες στην απόσταση μεταξύ του μοναχικού πολίτη και τα μεγαλοπρεπή ύψη όπου η άρχουσα τάξη κατοικεί, μόλις ορατή μέσα από τα σύννεφα.

Η άποψή μας για την κοινωνική δομή είναι διαφορετική από τη δική σας: η κοινωνία είναι ένα δίκτυο, δεν είναι μια ιεραρχία. Έχουμε συνηθίσει να είμαστε σε θέση να αρχίσουμε διάλογο με οποιονδήποτε, είτε πρόκειται για ένα καθηγητή ή για ένα ποπ σταρ, και δεν χρειαζόμαστε κανένα ειδικό προσόν, που να σχετίζεται με την κοινωνική θέση. Η επιτυχία της αλληλεπίδρασης εξαρτάται αποκλειστικά από το αν το περιεχόμενο του μηνύματός μας θα θεωρηθεί σημαντικό και άξιο απάντησης. Και αν, χάρη στη συνεργασία, τη συνεχή διαμάχη, υπερασπιζόμενοι τα επιχειρήματά μας ενάντια στην κριτική, έχουμε ακόμα την αίσθηση ότι οι απόψεις μας σε πολλά θέματα είναι απλώς ανώτερες, γιατί να μην περιμένουμε ένα σοβαρό διάλογο με την κυβέρνηση;

Δεν αισθανόμαστε ένα θρησκευτικό σεβασμό για «θεσμούς της δημοκρατίας» στη σημερινή τους μορφή, δεν πιστεύουμε στον αξιωματικό ρόλο τους, όπως κάνουν εκείνοι που βλέπουν τους «θεσμούς της δημοκρατίας» ως μνημείο. Δεν χρειαζόμαστε μνημεία. Χρειαζόμαστε ένα σύστημα που θα ανταποκρίνεται στις προσδοκίες μας, ένα σύστημα που να είναι διαφανές και καλό. Και μάθαμε ότι η αλλαγή είναι δυνατή: ότι κάθε σύστημα μπορεί άνετα να αντικατασταθεί και αντικαθίσταται από ένα νέο, που είναι πιο αποτελεσματικό, καλύτερα προσαρμοσμένο στις ανάγκες μας, δίνοντας έτσι περισσότερες ευκαιρίες.

Αυτό που εκτιμούμε περισσότερο είναι η ελευθερία: η ελευθερία του λόγου, η ελευθερία πρόσβασης στην πληροφορία και στον πολιτισμό. Πιστεύουμε ότι αυτό που είναι σήμερα το Διαδίκτυο το οφείλει στην ελευθερία, και ότι είναι καθήκον μας να προστατεύσουμε την ελευθερία αυτή. Το χρωστάμε στις επόμενες γενιές, όπως ακριβώς οφείλουμε να προστατέψουμε το περιβάλλον.

Ίσως δεν του έχουμε δώσει ακόμη όνομα, ίσως δεν έχουμε ακόμη πλήρη γνώση του, αλλά υποθέτω ότι αυτό που θέλουμε είναι αληθινή, γνήσια δημοκρατία. Δημοκρατία η οποία, ίσως, είναι περισσότερο από ό,τι ονειρεύεται η δημοσιογραφία σας.

 

---

Με άδεια Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 License.
Attribution: Piotr Czerski
Απόδοση στα Ελληνικά O.T.