Με ενδιαφέρον και έκπληξη ακούσαμε στο News247, ένα podcast με τίτλο “Πώς θα πέφτουν τα πρόστιμα για το παράνομο downloading;” του δημοσιογράφου Σταύρου Διοσκουρίδη με τον κ. Τίμο Κουρεμένο.
Να ξεκαθαρίσουμε κάτι. Το να κερδίζεις χρήματα εκμεταλλευόμενος την ιδιοκτησία τρίτου χωρίς αυτός να λαμβάνει τίποτα είναι ανήθικο, εκτός από παράνομο. Οπότε, καταλαβαίνουμε απόλυτα και συμφωνούμε με τον νόμο που τιμωρεί όσους πουλάνε περιεχόμενο που δεν τους ανήκει. Το Κόμμα Πειρατών Ελλάδας θεωρεί ότι ο δημιουργός του πνευματικού έργου πρέπει να έχει τον πρώτο λόγο στη χρήση και στη διανομή του έργου του. Δυστυχώς αυτό καταστρατηγείται, όχι από τους “πειρατές”, αλλά από την ίδια την βιομηχανία θεάματος και μουσικής καθώς και τους οργανισμούς διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων, δηλαδή το λόμπι των εκδοτών και των συλλεκτικών-εισπρακτικών εταιρειών. Αυτό είχε αποδειχθεί περίτρανα και από το σκάνδαλο υπεξαίρεσης στην ΑΕΠΙ που για δεκαετίες άφηνε τους δημιουργούς απλήρωτους. Όπως επισήμανε επίσης η Spotify[1], ο βασικός υπαίτιος για τις χαμηλές απολαβές των μουσικών από το έργο τους, είναι η προαιώνια παθογένεια της μουσικής βιομηχανίας, η οποία κυριολεκτικά τους δένει χειροπόδαρα με καταχρηστικά συμβόλαια, με τα οποία τους δίνουν ψίχουλα. Ωστόσο, το λόμπι των εκδοτών παραμένει στο απυρόβλητο.
Η συγκεκριμένη συνέντευξη έβριθε λαθών, κυρίως τεχνικών, αλλά και άλλων. Για παράδειγμα, ο κ. Κουρεμένος είπε ότι οι πλατφόρμες γνωρίζουν ποιοι παρακολουθούν παράνομα το περιεχόμενό τους και έτσι μπορούν να τους βρουν και να βάλουν πρόστιμα οι αρμόδιες αρχές. Μόνο που αυτό δεν ισχύει. Ο εξοπλισμός που πουλάνε οι παράνομοι διακινητές δεν συνδέεται στις πλατφόρμες, αλλά σε υπηρεσίες τρίτων που αναμεταδίδουν το “stream”. Επίσης είπε ότι οι πάροχοι μπορούν να ξέρουν ανά πάσα στιγμή σε ποιες σελίδες πάνε οι χρήστες τους και να κόψουν την πρόσβαση. Αυτό είναι η μισή αλήθεια. Γιατί ο πάροχος μπορεί να ξέρει και να κόψει σελίδες μόνο αν χρησιμοποιούμε τις προεγκατεστημένες ρυθμίσεις σύνδεσης. Αν αλλάξουμε DNS ή χρησιμοποιήσουμε VPN αυτά πάνε… περίπατο. Είναι ο λόγος που μπορούμε πχ από Ελλάδα να δούμε περιεχόμενο για το οποίο το Netflix έχει δικαιώματα προβολής μόνο στις ΗΠΑ. Ένα τελευταίο λάθος είναι ότι οι διευθύνσεις IP είναι συνδεδεμένες με το ΑΦΜ μας. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν ισχύει ούτε αυτό. Μπορούν να ξέρουν πότε χρησιμοποιούσαμε μία IP, αλλά δεν είναι συνδεδεμένες με το ΑΦΜ μας. Η πλειοψηφία των χρηστών χρησιμοποιεί δυναμικές IP που αλλάζουν κάθε λίγες ώρες βάσει της κατανομής που κάνει ο πάροχος. Έχει μάλιστα επισημανθεί πολλές φορές ότι η διεύθυνση IP δεν αποτελεί ικανό στοιχείο για την ταυτοποίηση ενός φυσικού προσώπου, ειδικά στην περίπτωση κοινής χρήσης της ίδιας διεύθυνσης από πολλούς σταθμούς εργασίας. Μικρής σημασίας βέβαια, αλλά πάλι λάθος.
Εκεί που γίνεται επίσης λάθος είναι η υπόθεση ότι αν κάτι δεν το βρεις παράνομα, θα το πληρώσεις. Αυτό είπε πχ για τους αγώνες, ότι, αν δεν μπορούν να το δούν, θα πάνε να το πληρώσουν. Δεν ισχύει. Και ο λόγος είναι απλός. Κάθε καταναλωτής έχει ένα πεπερασμένο ποσό που διαθέτει για την διασκέδασή του. Δεν πρόκειται να πληρώσει παραπάνω, γιατί απλά δεν έχει. Μάλιστα, ο νόμος που ψηφίστηκε είχε ως αιτιολογικό έναν οικονομικό υπολογισμό εντελώς γελοίο. Έχουν υπολογίσει ότι το κράτος χάνει το χρόνο 135 εκατομμύρια ευρώ σε φορολογικά έσοδα από την πειρατεία συνδρομητικών πλατφορμών. Την ίδια στιγμή, η φορολόγηση αυτή, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ[2] (κωδικός R1150501001), επέφερε στο κράτος κάτι περισσότερο από 6 εκατομμύρια ευρώ το 2023. Δηλαδή υπολογίζουν ότι το κόστος της πειρατείας είναι 23 φορές μεγαλύτερο από τα υπάρχοντα έσοδα, κάτι που δε στέκει με καμία λογική.
Θα αναφέρουμε για ακόμα μία φορά ότι όσες μελέτες έχουν γίνει για το θέμα, έχουν βρεί ότι όσοι κατεβάζουν παράνομα αγοράζουν και περισσότερο περιεχόμενο νόμιμα από όσους δεν κατεβάζουν. Είναι και ο λόγος που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκρυβε για χρόνια την μελέτη που η ίδια είχε παραγγείλει για την επίπτωση της πειρατείας στην βιομηχανία θεάματος και μουσικής[3]. Γιατί δεν προκύπτει ότι η πειρατεία προξενεί ζημία τόσο μεγάλη όσο ισχυρίζεται το λόμπι των εκδοτών. Αντίθετα, υπάρχουν περιπτώσεις όπου ο αντίκτυπός της είναι θετικός, καθώς επαναφέρει στο προσκήνιο, λειτουργώντας ως “δειγματοληψία ή δωρεάν διαφήμιση”, για υλικό που έχει αποσυρθεί από την κυκλοφορία και είναι, συνεπώς μη διαθέσιμο στην πρωτογενή αγορά. Δηλαδή μιλάμε για υλικό που, ως εκτός κυκλοφορίας, δεν παράγει κέρδος ούτε για τον εκδότη ούτε για τον δημιουργό.
Αυτό που είπε ο κ. Κουρεμένος και στο οποίο συμφωνούμε απόλυτα είναι ότι η πειρατεία (που δεν αφορά το κέρδος) έχει μειωθεί, γιατί υπάρχει πολύ διαθέσιμο περιεχόμενο χάρη στις συνδρομητικές πλατφόρμες. Μάλιστα, αυτό είναι και ένα από τα βασικά μας επιχειρήματα, με τη διαφορά ότι εμείς τασσόμαστε υπέρ του καταναλωτή. Το υλικό πρέπει να είναι διαθέσιμο προς αγορά: πραγματική αγορά, όχι “συνδρομή” και “πρόσβαση” για όσο χρονικό διάστημα κρίνει ο εκδότης, και μάλιστα σε λογικές τιμές και χωρίς τεχνολογίες περιορισμού των νόμιμων δικαιωμάτων του καταναλωτή. Διαφορετικά, δύο πράγματα θα συμβούν. Η θα χαθεί το περιεχόμενο, αφού δε θα εκδίδεται πλέον, ή θα αναγκάζονται να το κατεβάζουν παράνομα όσοι θέλουν να το δουν, να το διαβάσουν, να το χρησιμοποιήσουν ή να το ακούσουν. Φυσικά, το δεύτερο σημαίνει ότι θα βρεθούν κερδοσκόποι που θα το εκμεταλλευτούν για να αποκομίσουν οικονομικό όφελος σε βάρος των δημιουργών.
Πηγές:
- Griffiths, D. (2025). Spotify fights back: Think that artists aren’t getting enough cash? Spotify says there’s a good reason for that. [online] MusicRadar. Available at: https://www.musicradar.com/music-industry/spotify-fights-back-think-that-artists-arent-getting-enough-cash-spotify-say-theres-a-good-reason-for-that.
- Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Απολογισμός Εσόδων-Εξόδων Κρατικού Προϋπολογισμού 2023 – Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. [online] Available at: https://minfin.gov.gr/apologismos-esodon-exodon-kratikou-proypologismou-2023/.
- Reda, F. What the Commission found out about copyright infringement but ‘forgot’ to tell us. [online] Felix Reda. Available at: https://felixreda.eu/2017/09/secret-copyright-infringement-study/.
