Ο πλανήτης Γη γίνεται όλο και πιο υπερ-συνδεδεμένος (hyperconnected). Αυτός ο μετασχηματισμός ονομάζεται το Ίντερνετ Των Πραγμάτων (Internet of Things[1]), Συνδεδεμένες Συσκευές (Connected Devices), Προγραμματιζόμενος Κόσμος (Programmable World) και με πολλά άλλα ονόματα. Ως εκ τούτου, είμαστε σε ένα σημαντικό σταυροδρόμι.
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες αυτή η αλλαγή γίνεται η καθοδήγηση της ανάπτυξης για την εποχής μας;
Πώς μπορούμε να υποστηρίξουμε μια θετική αλλαγή και να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία για να δημιουργήσουμε έναν καλύτερο κόσμο;
[1] https://en.wikipedia.org/wiki/Internet_of_Things
Το DEMOS HELSINKI καθόρισε 10 αρχές για την καθοδήγηση της ανάπτυξης προς έναν υπερ-συνδεδεμένο, βιώσιμο πλανήτη. Ο ισχυρισμός μας είναι ότι, εάν οι αρχές αυτές δεν τηρηθούν, ο υπερ-συνδεδεμένος πλανήτης μας θα έχει ένα πιο δυστοπικό από ότι ένα ουτοπικό, μέλλον.
Θα χρησιμοποιήσουμε αυτές τις αρχές για να φτιάξουμε έναν δείκτη που θα τον χρησιμοποιούμε για να κάνουμε συγκρίσεις ανάμεσα στα έθνη, στις πόλεις και στις επιχειρήσεις, και θα παρέχουμε τις προτάσεις μας για το πώς να το κάνουμε αυτό σωστά.
# I. Η αρχή της ισοτιμίας (The Parity principle)
Για να είναι η υπερ-συνδεσιμότητά μας μια πραγματικά σημαντική εξέλιξη, που θα καλείται να διαδραματίσει το ρόλο της στην επίλυση των μεγάλων προκλήσεων της εποχής μας – θα πρέπει να λύσει μεγαλύτερα προβλήματα από ότι θα προκαλεί.
Επί του παρόντος, η ανθρώπινη ανάπτυξη είναι συνδεδεμένη με την αυξημένη κατανάλωση πόρων. Η αποσύνδεση αυτού του συσχετισμού είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της ανθρωπότητας. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η κοινωνία σε όλα τα μέρη του κόσμου, η αποσύνδεση της χρήσης των υλικών και της κατανάλωσης ενέργειας, πρέπει να επιτευχθεί.
Η αρχή της ισοτιμίας δεν είναι μόνο μια ευκαιρία, αλλά και μια επιτακτική ανάγκη. Η τεχνολογική πρόοδος παρέχει συχνά τις εφαρμογές και τα πράγματα που είναι καλό να υπάρχουν, αλλά δεν μπορεί πάντα να λύσει τις χειροπιαστές και σημαντικές κοινωνικές προκλήσεις. Ωστόσο, σήμερα διανύουμε μια μεταβατική περίοδο. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι ψάχνουν για ουσιαστικές λύσεις αντί για παιχνίδια στα κινητά τους τηλέφωνα. Πολλοί από τους πρωτοπόρους της ψηφιακής εποχής, όπως ο Elon Musk[2], καλούν για μεγάλες λύσεις. Χρειάζονται μηχανισμοί και φορείς, όπως το Founders Fund[3] και το Singularity University[4] να αναδύονται για να υποστηρίξουν πρωτοβουλίες που παρέχουν συγκεκριμένες λύσεις μέσω της τεχνολογικής καινοτομίας.
[2] https://en.wikipedia.org/wiki/Elon_Musk
[3] https://en.wikipedia.org/wiki/Founders_Fund
[4] https://en.wikipedia.org/wiki/Singularity_University
Ωστόσο, η αρχή της ισοτιμίας δεν ισχύει μόνο για τις τεχνολογικές καινοτομίες. Συνεπάγεται επίσης και μια ευρύτερη αλλαγή του υποδείγματος πάνω στο οποίο θα πρέπει να ξεκινήσουν οι υπερ-συνδεδεμένες λύσεις για τα προβλήματα του κόσμου, αντί για τεχνάσματα και για ασήμαντες εφαρμογές.
Αυτές οι δύο προσεγγίσεις απεικονίζουν εναλλακτικές διαδρομές μέσω των οποίων η υπερ-συνδεσιμότητα θα συμβάλει στην απαγκίστρωση της συσχέτισης ανάμεσα στην ανθρώπινη ανάπτυξη και στην οικολογική κατανάλωση. Η πρόοδος μπορεί να μετρηθεί μέσω της κλίσης μεταξύ του Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης (Human Developmen Index, HDI)[5] και στο οικολογικό αποτύπωμα (ecological footprint[6]).
[5] http://hdr.undp.org/en/content/human-development-index-hdi
[6] https://en.wikipedia.org/wiki/Ecological_footprint
Επί του παρόντος, υπάρχει ένας συσχετισμός μεταξύ του δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης και στο οικολογικό αποτύπωμα.
# II. Η αρχή της χρησιμότητας (The Utility principle)
Η υπερ-συνδεσιμότητα θα πρέπει να επιλύει περισσότερα προβλήματα από ότι θα δημιουργεί.
Η τεχνολογική ανάπτυξη δημιουργεί και προβλήματα και λύσεις. Συχνά, στο τέλος, οι λύσεις αντιμετωπίζουν μόνο τα προβλήματα όπου η εξέλιξη έχει διαδραματίσει ένα ρόλο για την δημιουργία τους. Ωστόσο, η ανάπτυξη θα μπορούσε να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από ότι λύσεις. Πιθανά προβλήματα που προκαλούνται από την υπερ-συνδεσιμότητα είναι για παράδειγμα τα ζητήματα προστασίας της ιδιωτικής ζωής, η μονοπώληση των αγορών και η αύξηση της χρήσης της ενέργειας. Παρ’ όλα αυτά, ένας υπερ-συνδεδεμένος πλανήτης πρέπει να παρέχει χρησιμότητα και όχι μόνο τεχνολογία για χάρη της τεχνολογίας.
# III. Η αρχή της συμμετοχής (The Participation principle)
Οι τεχνολογίες θα πρέπει να σχεδιαστούν και να αναπτυχθούν από και με, τους ανθρώπους που τις χρησιμοποιούν.
Η τεχνολογική ανάπτυξη δεν θα πρέπει απλώς να είναι ένα βιομηχανικό ή τεχνοκρατικό σχέδιο. Οι χρήστες θα πρέπει να συμμετέχουν στον καθορισμό της κατεύθυνσης της ανάπτυξης. Αυτός είναι ένας πιο αποτελεσματικός τρόπος για να μεγιστοποιήσουμε τα οφέλη.
Η αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα της συμμετοχής του κοινού αμφισβητεί τη λογική της κεντρικής ιεράρχησης, προωθεί την ιδέα ότι πολλά κεφάλια είναι καλύτερα από ένα και υποστηρίζει ότι η συμμετοχική προσέγγιση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, της καινοτομίας και της δημόσιας τάξης θα πρέπει να είναι ο κανόνας.
Σε γενικές γραμμές, αυτό απαιτεί μια μετατόπιση από τις εταιρείες προς στις κοινότητες. Η κύρια διαφορά μεταξύ μιας εταιρείας και μιας κοινότητας είναι ότι, ενώ οι εταιρείες μοιράζονται έναν στόχο, οι κοινότητες μοιράζονται έναν πόρο. Γι’ αυτό, η εγκυκλοπαίδεια Britannica δεν μπορεί να αναμετρηθεί με τη Wikipedia.
# IV. Η αρχή της εργονομίας (The Ergonomy principle)
Οι τεχνολογίες θα πρέπει να σχεδιάζονται και να αναπτύσσονται για τους χρήστες.
Ο υπερ-συνδεδεμένος πλανήτης θα πρέπει να κάνει τη ζωή ευκολότερη και καλύτερη και ταυτόχρονα να αφαιρεί τα τρέχοντα προβλήματα με τη χρήση τεχνολογιών. Η εργονομία είναι η μελέτη του να κάνεις τα πράγματα να λειτουργούν με την ελάχιστη δυνατή ταλαιπωρία και επιβαρύνσεις για τους χρήστες. Είναι η τέχνη του να κάνεις τα πράγματα όσο το δυνατόν πιο χρήσιμα, με το λιγότερο δυνατό άγχος για το χρήστη. Μια προσέγγιση σκέψης-σχεδιασμού για την ανάπτυξη της τεχνολογίας διευρύνει τον εργονομικό τρόπο σκέψης ώστε να είναι επίσης σχετικά με το “τι” να κάνουμε αντί απλώς να είναι για το “πώς” να το κάνουμε. Επίσης, διευρύνει τον ορίζοντα της ανάπτυξης για να συμπεριλάβει όχι μόνο τα ενιαία στοιχεία και τις διαδικασίες, αλλά και τους στόχους, τους οργανισμούς και τα συστήματα. Όταν οι άνθρωποι-χρήστες, οι πολίτες, οι πελάτες εμπλέκονται στη διαδικασία σχεδιασμού, οι απαιτούμενες αλλαγές για την επίτευξη μιας καλύτερης ζωής γίνονται εμφανείς.
# V. Η αρχή των αλμάτων (The Leapfrogging[7] principle)
[7] https://en.wikipedia.org/wiki/Leapfrogging
Για να είναι ο υπερ-συνδεδεμένο πλανήτη ένα παγκοσμίως σχετικό ζήτημα, θα πρέπει επίσης να προσφέρει μια σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας και εύκολα διάχυτες λύσεις για τις ανάγκες των ανθρώπων στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Υπάρχει υπηρεσία 3G κινητού και η ικανότητα για σύνδεση στο διαδίκτυο στην κορυφή του όρους Έβερεστ, αλλά έως το 2012, μόνο το 9% των ανθρώπων στο Νεπάλ χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο. Ενώ το κόστος της τεχνολογίας πηγαίνει προς τα κάτω, η προσιτότητα και η προσβασιμότητα των νέων τεχνολογιών δεν είναι εγγυημένη σε/για όλο τον κόσμο. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην περίπτωση που η μείωση των τιμών της τεχνολογίας δεν φθάνει στους χρήστες λόγω των μονοπωλίων ή δεν υπάρχει εκείνη η πολιτική βούληση να αυξηθούν οι δυνατότητες γρήγορα.
Ακόμη και αν αυτό δεν είναι χωρίς προκλήσεις, οι επιχειρήσεις στις πιο ανεπτυγμένες χώρες θα πρέπει να αναζητήσουν ευκαιρίες για την παροχή υπηρεσιών σε χώρες όπου δεν υπάρχουν υγιείς, εγχώρια αναπτυσσόμενες βιομηχανίες.
# VI. Η αρχή της βανίλιας (The Vanilla principle)
Είναι σημαντικό να αποκομίσουμε οφέλη από τη δημιουργία νέας αξίας εκτός από την αύξηση της παραγωγικότητας. Η μεταβολή δεν πρέπει μόνο να είναι μια βελτίωση, αλλά και μια πηγή ριζοσπαστικής δημιουργίας νέας αξίας.
Μια ριζοσπαστική τεχνολογία δημιουργεί νέες πηγές αξίας. Ακόμα κι αν οι τεχνολογίες υπερ-σύνδεσης μπορούν και πρέπει να δημιουργήσουν περισσότερη αξία από τις παλαιές αγορές, οι πραγματικά ενδιαφέρουσες ευκαιρίες είναι σε αγορές όπου δεν έχει υπάρξει προηγούμενη δημιουργία αξίας μέσω της τεχνολογίας. Παραδείγματα των αγορών τύπου Βανίλιας περιλαμβάνουν τους αισθητήρες στα δάση (σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα, η Microsoft Research χρησιμοποίησε αισθητήρες για τον εντοπισμό των παράνομων υλοτομήσεων στα τροπικά δάση) και δυνατότητες αλμάτων μέσω της προσθήκης συνδεσιμότητας σε μια αγροτική περιοχή. Οι αγορές τύπου Βανίλιας υπάρχουν επίσης στις πόλεις και στα σπίτια. Για παράδειγμα, με τη χρήση έξυπνων τεχνολογιών, είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν ενθαλπίες[8] στα λύματα για τη βελτίωση της τηλεθέρμανσης στις έξυπνες πόλεις.
[8] https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BD%CE%B8%CE%B1%CE%BB%CF%80%CE%AF%CE%B1
# VII. Η αρχή του ενός πλανήτη (One Planet principle)
Η ανάπτυξη του υπερ-συνδεδεμένου πλανήτη θα πρέπει, εξ ορισμού, να γλιτώνει περισσότερους φυσικούς πόρους από ότι καταναλώνει.
Η ανθρωπότητα έχει ξεπεράσει κατά πολύ τα πλανητικά όρια κατανάλωσης πόρων. Έτσι, τα οικολογικά δεδομένα γίνονται όλο και πιο κρίσιμα. Πολλές χώρες λειτουργούν με οικολογικά ελλείμματα, με ένα οικολογικό αποτύπωμα πολύ μεγαλύτερο από τη ίδια τους την βιολογική ικανότητα, πολλές άλλες χώρες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τους πόρους των άλλων.
Ο υπερ-συνδεδεμένος πλανήτης θα είναι μια αδύνατη ανάπτυξη, αν δημιουργεί τέτοιο βάρος. Τα δεδομένα, η συνδεσιμότητα, η δυνατότητα προγραμματισμού και οι αισθητήρες προσφέρουν τεράστια οφέλη, αλλά μόνο εάν είναι σε θέση να εκτελούν με κάποιο τρόπο την συγκομιδή της δικής τους ενέργειας από άφθονες πηγές ενέργειας.
# VIII. Η αρχή του πολιτισμού (The Culture principle)
Ως ανάπτυξη, ο υπερ-συνδεδεμένος πλανήτης είναι τυφλή, χωρίς πολιτισμικό πλαίσιο. Ο πολιτισμός χωρίς τεχνολογίες είναι άγονος.
Για να είναι ο τεχνολογικός πλανητισμός (planetarism[9]) σημαντικός, πρέπει να συνδέεται σε πολιτιστικό επίπεδο. Η κοινωνική και πολιτιστική πρόοδος διευκολύνει τη χρήση και την εφαρμογή των τεχνολογιών. Ένα παράδειγμα αυτού είναι η γλώσσα. Για την αποτελεσματικότητα, χρειαζόμαστε αρκετή ποικιλομορφία στο λεξιλόγιο ώστε να υποστηρίξει νέες πρωτοβουλίες και συνεργασίες που αν επιτρέπουν τη χρήση των τεχνολογικών πλανητισμού. Αυτό οδηγεί την καινοτομία και την πρόοδο.
[9] http://kirourdin.info/
# IX. Η αρχή του τέλειου ανταγωνισμού (The Perfect Competition principle)
Η απόκτηση δεσπόζουσας θέσης στην αγορά, τα μονοπώλια και τα ολιγοπώλια θα πρέπει να εμποδίζονται τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε τοπικό επίπεδο.
Το 2013, το Google “έπεσε” για πέντε λεπτά και σε αυτό το διάστημα, η παγκόσμια κίνηση στο διαδίκτυο μειώθηκε κατά 40%. Καθίσταται λοιπόν προφανές ότι η ψηφιοποίηση δημιουργεί νέα φυσικά μονοπώλια.
Υπάρχουν αρκετοί λόγοι γι’ αυτό. Πρώτον, ορισμένα ψηφιακά επιχειρηματικά μοντέλα είναι τόσο καινοτόμα ώστε συντρίβουν τους υφιστάμενους κανονιστικούς μηχανισμούς, τόσο από πλευράς νομοθεσίας όσο και από πλευράς ιστορικής νομολογίας. Δεύτερον, ορισμένες αγορές είναι από τη φύση τους με μια τάση μονοπώλησης: κάποιος πάντα θα έχει την καλύτερη αναζήτηση ή την ευρύτερη επιλογή από σπίτια προς ενοικίαση. Η προτίμηση για τη συλλογή αυτών των μονοπωλιακών αγορών δεν αποφασίζεται μόνο από τις κυβερνήσεις, αλλά και από ομάδες ανθρώπων. Επειδή όλοι οι άνθρωποι έχουν δικτυωθεί, τα τεχνητά υπο-δίκτυα, για παράδειγμα της φιλίας ή της φήμης ή για τις μεταφορές χρημάτων, είναι πάντα λιγότερο δελεαστικά από τα μονοπώλια. Νόμοι και κανονισμοί απαιτούνται για να καταστεί δυνατή η ευέλικτη, εύρυθμη λειτουργία των αγορών.
# X. Η αρχή της δικαιοσύνης (The Justice principle)
Οι κίνδυνοι στην ιδιοκτησία των δεδομένων και στην προστασία της ιδιωτικής ζωής πρέπει να αποφεύγονται, καθώς και τα δικαιώματα (αναλογικά και ψηφιακά) θα πρέπει να εξασφαλίζονται.
Το 2010, η Φινλανδία έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που έκανε την πρόσβαση στο διαδίκτυο ένα νόμιμο δικαίωμα. Τώρα, υπάρχουν σχέδια να κάνουν και την πρόσβαση με 100 Mbit/s στο διαδίκτυο επίσης ένα νόμιμο δικαίωμα για όλους τους πολίτες. Πίσω στο 1982, η Γαλλία έδωσε σε κάθε νοικοκυριό έναν υπολογιστή για να συνδεθεί σε μια πρώιμη έκδοση του Internet για να αποφύγει την εκτύπωση των τηλεφωνικών καταλόγων (Minitel[10]). Την ίδια στιγμή, όταν όλοι οι κρατούμενοι στη Νορβηγία έχουν διαδίκτυο στα κελιά τους, στη Σουηδία γίνονται υποκλοπές χωρίς ένταλμα σε όλες τις επικοινωνίες στα τηλέφωνα και σε όλη την κυκλοφορία στο internet, που διασχίζουν τα σύνορα της.
[10] https://en.wikipedia.org/wiki/Minitel
Οι ενέργειές μας, μας δημιουργούν. Ότι κάνουμε δομεί την ταυτότητά μας. Αλλά όταν όλες μας οι δράσεις μας καταγράφονται, χάνουμε τη δυνατότητα να ανοικοδομήσουμε. Στον ψηφιακό κόσμο, όπου υπάρχει η έλλειψη πρόσβασης και ελέγχου, οι ενέργειές μας δεν επικοινωνούν αυτό που νομίζουμε ότι είμαστε και το τι θέλουμε να είμαστε. Αντίθετα, καθορίζουν ποιοι είμαστε και ποιοι θα γίνουμε. Η ταυτότητά μας γίνεται στέρεη, αντί ρευστή.
Η προστασία των προσωπικών δεδομένων είναι ένα ανθρώπινο δικαίωμα. Οι άνθρωποι θα πρέπει να έχουν τον έλεγχο και την πρόσβαση στα δεδομένα που παράγουν. Αν το δικαίωμα αυτό δεν χορηγείται, τότε οι άνθρωποι (παρα)δίνουν σημαντική δύναμη σε εκείνους που έχουν την πρόσβαση και τον έλεγχο των πληροφοριών. Ακόμα κι αν αυτός θα μπορούσε να είναι κάποιος που είναι αξιόπιστος τώρα, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το ποιος θα έχει την πρόσβαση και τον έλεγχο στο μέλλον. Τα δεδομένα σχετικά με εσένα είναι ένα σημείο μόχλευσης για την πρόβλεψη και τον επηρεασμό των μελλοντικών ενεργειών σου. Είναι εξουσία πάνω σου.
Από την άλλη πλευρά, οι πληροφορίες σχετικά με κάποιον άλλον επίσης μπορούν να λειτουργήσουν ως μοχλός. Σε ορισμένες πόλεις, οι αστυνομικοί πρέπει να φορούν μια φωτογραφική μηχανή για να τεκμηριώσουν τις αλληλεπιδράσεις τους με τους πολίτες. Σε αυτές τις περιοχές, οι δημόσιες καταγγελίες σε βάρος των αστυνομικών έχουν μειωθεί κατά μέσο όρο 88%.
Για περισσότερες ιδέες αιχμής για το μέλλον, ακολούθησε το Demos Helsinki στο Twitter και στο Facebook.
https://twitter.com/DemosHelsinki
https://www.facebook.com/DemosHelsinki
Επίσης, δες τις παρακάτω παραπομπές:
– The Internet of NO Things – Demos Helsinki founder Roope Mokka’s speech at Almedalen Week (Το Διαδίκτυο Των ΟΧΙ Πραγμάτων – ομιλία του ιδρυτή του Demos Helsinki, του Roope Mokka κατά Εβδομάδα Almedalen) http://www.demoshelsinki.fi/en/2015/07/07/the-internet-of-no-things-demos-helsinki-founder-roope-mokkas-speech-at-almedalen-week/
– The Internet of Things is not about things, it’s about us (Το Διαδίκτυο Των Πραγμάτων – δεν είναι για τα πράγματα, είναι για εμάς) http://www.demoshelsinki.fi/en/2015/07/06/the-internet-of-things-is-not-about-things-its-about-us/
– Why you soon won’t own anything and why that’s a good thing (Γιατί σύντομα δεν θα είσαι ιδιοκτήτης του οτιδήποτε και γιατί αυτό είναι ένα καλό πράγμα) http://www.demoshelsinki.fi/en/2015/06/30/why-you-wont-own-anything-soon-and-why-thats-a-good-thing/
– 3 things all Nordic governments should know about digitalisation (3 πράγματα που όλοι οι σκανδιναβικές κυβερνήσεις πρέπει να ξέρουν για την ψηφιοποίηση) http://www.demoshelsinki.fi/en/2015/06/29/3-things-all-nordic-governments-should-know-about-digitalisation/
– Get naked with nearables http://www.demoshelsinki.fi/en/2015/01/28/get-naked-with-nearables/
Παρακολούθησε ένα demo της προσέγγισής μας:
The Naked User Approach (Η Προσέγγιση του Γυμνού Χρήστη)
YouTube βίντεο, διάρκεια 00:01:32
>>>> https://youtu.be/GJ7djPEH504
Ανέβηκε στις 1 Νοεμβρίου 2014
—–
Από: DEMOS HELSINKI, “10 Nordic Principles for a Hyperconnected Planet”
http://www.demoshelsinki.fi/en/2015/07/16/10-nordic-principles-for-a-hyperconnected-planet/
Johannes Koponen July 16, 2015
http://www.demoshelsinki.fi/en/author/johannes/
