Εκτός από τις πρωτοφανείς καταστροφές στις ζωές και το μέλλον χιλιάδων συνανθρώπων μας, εκτός από την καταδίκη του περιβάλλοντος για δεκαετίες, δυστυχώς οι συνέπειες στην Ανθρώπινη Ζωή είναι αξεπέραστες και αμετάκλητες από τις πυρκαγιές που κατέκαψαν την χώρα μέσα σε μια μόνο εβδομάδα.
Τα αιωρούμενα σωματίδια μετά από μια πυρκαγιά είναι πιθανόν να διεισδύσουν μέχρι το κατώτερο αναπνευστικό σύστημα (πνεύμονες), ενώ τα μικρότερης διαμέτρου μικροσωματίδια P2,5 ενδέχεται να περάσουν και στην κυκλοφορία του αίματος.
Η προσωρινή υπερσυγκέντρωση αυτών των ουσιών καθώς και η μεταφορά τους με τη βοήθεια του ανέμου σε γειτνιάζουσες περιοχές ενδέχεται να δημιουργήσουν βραχυπρόθεσμα ή/και μακροπρόθεσμα προβλήματα υγείας στο γενικό πληθυσμό και ιδίως στις ομάδες υψηλού κινδύνου όπως ασθενείς με πνευμονολογικά και καρδιαγγειακά προβλήματα , ηλικιωμένοι , παιδιά, εγκυμονούσες, ασθενείς covid.
Ο καπνός δασικής πυρκαγιάς είναι ένα μίγμα από διαφορετικά μεγέθη σωματιδίων, υδρατμών και αερίων, που συμπεριλαμβάνουν μονοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του άνθρακα και οξείδια του αζώτου. Τα μεγαλύτερα σωματίδια συμβάλλουν στην ορατή θολότητα κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς. Γενικά είναι πολύ μεγάλα για να εισπνευσθούν βαθιά μέσα στους πνεύμονες, μπορεί μόνο να υπάρχει ενόχληση στη μύτη και το λάρυγγα.
Τα λεπτότερα σωματίδια και τα αέρια που είναι αρκετά μικρά εισπνέονται και φτάνουν βαθιά στους πνεύμονες προκαλώντας επιπτώσεις στην υγεία.
Τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, οι καπνιστές και τα άτομα με προϋπάρχουσες ασθένειες, όπως καρδιά ή προβλήματα στους πνεύμονες (συμπεριλαμβανομένου και του άσθματος) έχουν μεγαλύτερη ευαισθησία να έχουν επιπτώσεις όταν αναπνεύσουν λεπτά σωματίδια. Τα συμπτώματα μπορεί να επιδεινωθούν και περιλαμβάνουν συριγμό, σφίξιμο στο στήθος και δυσκολία με την αναπνοή.
Επίσης δεν πρέπει σε καμία περίπτωση τα παιδιά που ζουν σε πυρόπληκτες περιοχές να έρθουν σε επαφή με τη στάχτη και να επιχειρήσουν να παίξουν μαζί της, ενώ το ίδιο ισχύει και για όλα τα κατοικίδια ζώα των οποίων η τροφή και το καθαρό νερό πρέπει να μεταφερθούν σε περιοχές μακριά από τη στάχτη που μπορεί να σηκωθεί στον αέρα με οποιαδήποτε ριπή ανέμου και για μήνες μετά.
Επιπλέον με την απορρύθμιση των αναπνευστικών νοσημάτων λόγω της εισπνοής του καπνού, τόσο των τοξικών αερίων των πρώτων ημερών των πυρκαγιών (μονοξείδιο του άνθρακα, υπεροξείδιο του κυανίου κι άλλα τοξικά αέρια) όσο και από τα αιωρούμενα μικροσωματίδια που οι συγκεντρώσεις τους 10πλασιαστηκαν ξεκινά άμεσα η καρδιολογική επιβάρυνση πρωτίστως των ατόμων που πάσχουν από κάποια καρδιοπάθεια.
Ιδιαίτερη προσοχή και στενή επαφή με το γιατρό συστήνεται και σε όλους τους ασθενείς οι οποίοι πέρασαν την λοίμωξη του κορονοϊού, γιατί οι επιπλοκές της νόσου που εμφανίζονται με χρονοκαθυστέρηση και τα υπολείμματα που αφήνει η λοίμωξη COVID στους πνεύμονες αποτελούν ξεχωριστή αιτία επιβάρυνσης του αναπνευστικού συστήματος και όπως δείχνει μελέτη από το διεπιστημονικό ιατρείο παρακολούθησης αυτών των ασθενών στο νοσοκομείο «Αττικόν» η επιβάρυνση μπορεί να παραμείνει αρκετούς μήνες μετά την λοίμωξη.
Τα μικροσωματίδια PM 2.5 και όλες οι επικίνδυνες χημικές ουσίες που εκλύονται από την καύση των δένδρων, αλλά – δυστυχώς – και από τα πλαστικά ή άλλα τοξικά απόβλητα που ασυλλόγιστα πετιούνται στα δάση, αποτελούν κίνδυνο κατηγορίας I για την υγεία και για την καρκινογένεση.
Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι ο καρκίνος αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου μεταξύ των πυροσβεστών στις Ηνωμένες Πολιτείες τα τελευταία 12 χρόνια. Σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Πυροσβεστών (International Association of Fire Fighters), περίπου το 60% των πυροσβεστών καριέρας θα πεθάνουν από καρκίνο στις ΗΠΑ. Το ποσοστό αυτό είναι πάνω από το διπλάσιο σε σχέση με τον μέσο άνθρωπο.
Κάθε πυρκαγιά, είτε πρόκειται για σε ένα αυτοκίνητο, είτε για ένα σπίτι που πιάνει φωτιά, εκπέμπει καρκινογόνες ουσίες.
Αυτές εισέρχονται στο σώμα μέσω της εισπνοής αλλά και μέσω του δέρματος
Κάθε ουσία, όταν καίγεται αλλάζει χημική δομή και δεν είναι γνωστό ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες. Μεταξύ των πιο ύποπτων χημικών ουσιών είναι το βενζόλιο, που βρίσκεται στο κερί των επίπλων, η φορμαλδεΰδη που βρίσκεται σε υλικά καθαρισμού, το τεφλόν, τα επιβραδυντικά φλόγας και το υδροκυάνιο.
Επιπλέον υπολογίζεται ότι η ατμόσφαιρα της Γης επιβαρύνεται ετησίως (από αυτήν την πηγή) κατά μέσο όρο κατά 2,8 kT S, με τη μορφή SO2. Τα πιο σημαντικά αέρια που οδηγούν στο σχηματισμό της όξινης βροχής είναι το διοξείδιο του θείου (SO2) και τα οξείδια του αζώτου που οξειδώνονται σχηματίζοντας διοξείδιο του αζώτου (NO2) και διαλυόμενο στο νερό σχηματίζει νιτρικό οξύ (HNO3).
Αίτια για την υψηλότερη ευαισθησία των παιδιών στην Ατμοσφαιρική Ρύπανση .
1)Φυσιολογικές διαφορές: τα παιδιά έχουν λιγότερο ανεπτυγμένα το θερμορυθμιστικά συστήματα (πχ μικρότερος ρυθμός εφίδρωσης) και μεγαλύτερο λόγο εμβαδού επιφάνειας / μάζα σώματος που σημαίνει
μεγαλύτερο ρυθμό ανταλλαγής θερμότητας με το περιβάλλον (Blum et al. 1998).
(2)Μεταβολικές διαφορές : έχουν υψηλότερο μεταβολικό ρυθμό από τους ενήλικες και συνεπώς μεγαλύτερη ευαισθησία στα θερμικά κύματα (Bunyavanich et al. 2003)
(3)Καρδιαγγειακές διαφορές: μικρότερη καρδιακή παροχή από ενήλικες (Turley and Wilmore 1997), λιγότερος συνολικός όγκος αίματος – συνεπώς πιθανά μικρότερη προσαρμοστικότητα σε μεγάλες αυξήσεις της θερμοκρασίας
(4)Συμπεριφορικές διαφορές : περισσότερος χρόνος σε εξωτερικούς χώρους συχνά με έντονες δραστηριότητες – αύξηση έκθεσης στην υψηλή θερμοκρασία και τους ρυπαντές (United States Environmental Protection Agency 2011)
(5)Αδυναμία αυτοφροντίδας – εξάρτηση από άλλους
(6) Μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής από ενήλικες – μεγαλύτερος χρόνος έκθεσης,αλλά και περισσότερος χρόνος για εκδήλωση των συνεπειών της έκθεσης
(Landrigan et al. 1999; Perera)
Αναφορικά με τα μικρά παιδιά, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, γιατί όταν βγουν έξω και εκτεθούν σε τέτοιου είδους περιβάλλον, (τρέχουν, παίζουν, κινούνται) άρα εισπνέουν μεγάλη ποσότητα αέρος σε σχέση με το σωματικό τους βάρος, τον εισπνέουν με μεγάλη ροή και άρα η διεισδυτικότητα των σωματιδίων είναι δεδομένη.
Και το χειρότερο είναι ότι το παιδί εισπνέει σε χαμηλό ύψος από την επιφάνεια του εδάφους. Οι μετρήσεις έχουν γίνει σε ύψος 2 μέτρων, ενώ το παιδί αναπνέει σε ύψος 40-50 εκατοστών. Η επίδραση των βλαβερών ουσιών στα παιδιά είναι πολύ μεγαλύτερη.
Πρέπει να προστατεύσουμε τουλάχιστον τα παιδιά όσο μπορούμε.
(Παν. Μπεχράκης,καθ. Πνευμονολογίας).
Άρθρο της Πηνελόπης Πετροπούλου,
Πρόεδρος Δ.Ε. Κόμματος Πειρατών Ελλάδας, Μέλος Π.Σ. Πράσινων Χειρ.Οδον/τρος-Περιοδοντολόγος
Ερευνήτρια, Συνεργάτης Δημόσιας και Κοινοτικής Υγείας Παν/ μιου Δυτικής Αττικής.
“Δεν έχουμε κανένα σχέδιο για τη διάσωση και την προστασία σου, τόσο τη δική σου όσο και των συγγενικών προσώπων σου, των γνωστών και των φίλων σου. Πρώτα – πρώτα, δεν έχουμε τα απαραίτητα μέσα και μετά, δεν μπορούμε να τα βάλουμε με την κλιματική αλλαγή! Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα γι’ αυτήν και μην ρωτάς ποιος την προκάλεσε. Τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα και δεν είναι ώρα για ερωτήσεις. Απλά, αν σου έρθει μήνυμα στο κινητό σου από το 112 τρέξε να σωθείς. Κόψε τον λαιμό σου και τρέξε να σώσεις ότι μπορείς. Δεν είμαστε σε θέση να εγγυηθούμε για τίποτα, αν θα έχεις ρεύμα, αν θα έχεις νερό! Δεν ξέρουμε αν σε λίγο θα έχεις καθαρό αέρα να αναπνεύσεις και αν θα μπορείς να κυκλοφορείς έξω ελεύθερος! Ναι, μην απορείς! Τα δύσκολα είναι μπροστά μας! Τίποτα δεν έχει τελειώσει ακόμα! Γι’ αυτό να είσαι έτοιμος να τα βγάλεις πέρα μόνος σου! Μην ρωτάς γιατί! Δεν είναι ώρα για τέτοιες ερωτήσεις και μην διανοηθείς να τις θέσεις ποτέ στο μέλλον! Η ώρα σου πλησιάζει! Ο χρόνος σου τελειώνει!” 
