Η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Πνευματικής Ιδιοκτησίας, ΑΕΠΙ, ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Πνευματικών Δικαιωμάτων και όχι “προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας“, είναι ο από τον νόμο αρμόδιος οργανισμός για την συλλογή και το μοίρασμα των τελών που πληρώνουν όλοι όσοι χρησιμοποιούν καλλιτεχνικά έργα (κυρίως μουσική) για επαγγελματικούς σκοπούς (βλ. καφετέριες, ραδιόφωνα, τηλεοράσεις, ξενοδοχεία, κέντρα διασκέδασης κτλ.).
Ο τρόπος που συλλέγει και διανέμει τα χρήματα που συγκεντρώνει είναι αδιαφανής, μεροληπτικός και “αστυνομικός”. Εκβιάζει όποιον θέλει, βασιζόμενη στον απαράδεκτο νόμο για την λεγόμενη “Πνευματική Ιδιοκτησία” και εισπράττει τέλη (στην ουσία πρόστιμα) εν’ ονόματι των καλλιτεχνών και των κατόχων πνευματικών δικαιωμάτων και στην συνέχεια αφού αφαιρέσει τα “έξοδα λειτουργίας” της, μοιράζει τα εναπομείναντα χρήματα σε όποιους νομίζει αυτή ότι “πρέπει” να τα μοιράσει.
Το μόνο διαφανές στην λειτουργία της ΑΕΠΙ είναι οι μηνύσεις που κάθε τόσο και λιγάκι καταθέτει εναντίον επαγγελματιών και θυμάτων που θεωρεί ότι “προσέβαλαν τα πνευματικά δικαιώματα” των δημιουργών, που η ίδια διαχειρίζεται. Που και που δημοσιεύει έναν ισολογισμό για τα, όπως η ίδια τα ονομάζει, “Στατιστικά – οικονομικά στοιχεία”.
Όμως τελευταία, το “μαγαζάκι” της ΑΕΠΙ κινδυνεύει να μείνει χωρίς δουλειά. Ήδη στην Ευρωπαϊκή Ένωση ξεκίνησε διαδικασία μεταρρύθμισης της νομοθεσίας περί πνευματικών δικαιωμάτων και από ότι φαίνεται τουλάχιστον, τα πνευματικά δικαιώματα θα έχουν μια ευκαιρία να επικαιροποιηθούν και ίσως να μπουν και σε μια πιο λογική και ορθή βάση. Μέχρι τις 5 Μαρτίου 2014, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τρέχει μια ανοιχτή διαβούλευση πάνω σε αυτό το θέμα.
Το Κόμμα Πειρατών Ελλάδας, όπως και όλοι οι Πειρατές στην Ευρώπη, κινητοποιήθηκαν για να συμμετέχουν σε αυτήν την διαβούλευση. Είναι μια σημαντική ευκαιρία να διορθώσουμε την απαρχαιωμένη, άδικη και παράλογη νομοθεσία για τα πνευματικά δικαιώματα και να προσπαθήσουμε να μπει στις σωστές σύγχρονες βάσεις την ψηφιακής εποχής και του διαδικτύου.
Αυτό που δεν έχει καταλάβει η ΑΕΠΙ είναι ότι δεν είναι ούτε νομοθέτης, ούτε και αντιπρόσωπος των πολιτών και των δημιουργών. Είναι απλά ένας συλλογικός διαχειριστής, ένα εκτελεστικό όργανο και ως τέτοιο εκτελεί και δεν αποφασίζει. Το παρόν και το μέλλον των πνευματικών δικαιωμάτων ανήκει να το περιγράψουν και να το καθορίσουν οι δημιουργοί και οι πολίτες-καταναλωτές και να το νομοθετήσουν οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι. Η ΑΕΠΙ θα πρέπει να σταματήσει να είναι ο “αστυνόμος”, ο “δικαστής” και “εκτελεστής” και να διώκει τους πολίτες που μοιράζουν τον κοινό μας πολιτισμό και κουλτούρα.
Αντί λοιπόν να φωνάζει και να διαμαρτύρεται για το ότι θα χάσει “τα ζουμιά και την κουτάλα”, ας κάνει αυτό που οφείλει να κάνει. Η δουλειά της περιορίζεται στο να εκτελεί το γράμμα του νόμου, μέσα από διαφάνεια και χρηστή διαχείριση του δημόσιου χρήματος που τόσο εκβιαστικά συλλέγει, τόσο αδιάφανα ξοδεύει και τόσο μεροληπτικά διανέμει το υπόλοιπο που μένει.
Πειρατές, ακτιβιστές και ενεργοί πολίτες κάνουμε μια κοινή προσπάθεια για να πείσουμε τους νομοθέτες στην ΕΕ, να νομοθετήσουν το αυτονόητο και το λογικό για τα πνευματικά δικαιώματα. Η μεταρρύθμισή τους είναι απαραίτητη και πρέπει να μπει σε σωστές βάσεις. Πρώτα, πρώτα πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι δεν είναι “πνευματική ιδιοκτησία” αλλά μόνο πνευματικά δικαιώματα. Πρέπει να εξορθολογιστεί η διάρκεια τους, να απελευθερωθεί η μη-εμπορική χρήση των έργων και η ελεύθερη χρήση τους για ερευνητικούς/διδακτικούς σκοπούς και για ψηφιακή ή άλλη αρχειοθέτηση (πχ. βιβλιοθήκες), να μπει όλη η εφαρμογή τους κάτω από τις πολιτικές ελευθερίες και τα δικαιώματα μας και να μην καταργούν “άμεσα ή έμμεσα” αυτά μας τα δικαιώματα, τα πνευματικά δικαιώματα πρέπει να εκσυγχρονιστούν για να έχουν εφαρμογή και στην νέα ψηφιακή εποχή.
Ο διάλογος είναι ανοιχτός, οι προτάσεις πολλές, τώρα είναι η στιγμή για μια πραγματική μεταρρύθμιση στα πνευματικά δικαιώματα που να έχουν όφελος για τους δημιουργούς, τους πολίτες, την κοινωνία και τον παγκόσμιο πολιτισμό μας. Οι εταιρίες και η βιομηχανία εκμετάλλευσης τους πρέπει να μπουν κάτω από αυτό το πρίσμα και όχι να εγκαθιδρύεται με την νομοθεσία το απαράδεκτο μονοπώλιο τους μέσα σε μια κατά τα άλλα ελεύθερη αγορά.
Προσπάθειες όπως με την ACTA (Anti-Counterfeiting Trade Agreement), SOPA (Stop Online Piracy Act), PIPA (PROTECT IP Act)και άλλες εμπορικές συμφωνίες και νομοσχέδια θα πρέπει να καταργούνται εν τη γέννεση τους. Μέχρι στιγμής, οι πειρατές και οι ακτιβιστές το έχουμε καταφέρει, μένει να δούμε αν θα καταφέρουμε να διορθώσουμε όλοι μαζί τα στραβά και τα κακώς κείμενα στα πνευματικά δικαιώματα, στο άμεσο μέλλον.
