Είναι παράνομη η πειρατεία;
Ναι. Ο νόμος το λέει ρητά. Αυτό είναι και το μόνο κριτήριο για να ορίσουμε κάτι ως παράνομο.
Αφαιρεί η πειρατεία κέρδη από τους δημιουργούς και τις εταιρείες παραγωγής;
Εδώ η απάντηση δεν είναι τόσο απλή όσο λένε και πρέπει να αναλυθεί αρκετά. Αν ρωτήσουμε τον πρόεδρο του Οργανισμού Προστασίας Πνευματικής Ιδιοκτησίας θα μας πει ότι υπάρχουν μελέτες που λένε ότι η ζημιά αυτή είναι τεράστια [1]. Βέβαια αυτές οι μελέτες δεν έχουν εμφανιστεί ποτέ. Και γιατί; Γιατί βασίζονται σε απλή αριθμητική και όχι σε επιστημονική μεθοδολογία.
Πως βγαίνει ότι χάνονται μεγάλα ποσά από την πειρατεία;
Ο τρόπος υπολογισμού είναι πολύ απλός: Αριθμητική [2]. “Τον Μάρτιο του 2010, η Υπηρεσία Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, με τη συνεργασία της ΕΠΟΕ και των επαγγελματιών του χώρου, εντόπισε και «έκλεισε» ένα από τα πλέον δημοφιλή σχετικά πειρατικά σάιτ, το gamato.info. Για να μιλήσουμε με νούμερα, η συγκεκριμένη ιστοσελίδα είχε περί τους 850.000 χρήστες, οι οποίοι κατέγραφαν 16.000.000 σελιδοπροβολές την ημέρα, ενώ μόνο σε ό,τι αφορούσε τηλεοπτικές σειρές και κινηματογραφικές ταινίες, 3.200.000 παράνομα downloadings (ολοκληρωμένες λήψεις). Είναι εντυπωσιακό πως, μετά τη σύλληψη των διαχειριστών και το «κλείσιμο» της ιστοσελίδας, η διακίνηση παράνομων δεδομένων στο ελληνικό Διαδίκτυο μειώθηκε κατά 65%!” Συνεχίζει λίγο πιο κάτω: “Σύμφωνα με ρεαλιστικές εκτιμήσεις, το κράτος στερείται εσόδων (φόροι, ασφαλιστικές εισφορές) σε κύκλο εργασιών της τάξεως των 550.000.000 ευρώ ετησίως.” Δηλαδή, από αυτό το φανταστικό ποσό, το 65% είναι η ζημιά από ένα site! Και αυτό λέγεται “ρεαλιστική εκτίμηση”!
Ισχύει ο παραπάνω υπολογισμός;
Η πειρατεία δεν σημαίνει ότι βρίσκω δωρεάν κάτι που θα αγόραζα. Συνήθως σημαίνει ότι βρίσκω “δωρεάν” κάτι που δεν βρίσκω να δω αλλιώς. Πιθανότατα δεν θα το αγόραζα ούτε στην μία, ούτε στην άλλη περίπτωση.
Υπάρχει κάποια μελέτη για το κόστος της πειρατείας;
Υπάρχουν πολλές μελέτες που έχουν γίνει κατά καιρούς. Μία από αυτές [3] έγινε με εντολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2013 και ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 2015. Κόστισε 360.000€ και έμεινε στα συρτάρια μέχρι το τέλος του 2017! Γιατί συνέβη αυτό; Γιατί η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι η πειρατεία κάνει κακό στις πωλήσεις υλικού με πνευματικά δικαιώματα. Στην περίπτωση μάλιστα των βιντεοπαιχνιδιών, υπήρχαν ενδείξεις ότι η πειρατεία βοηθάει να αυξηθούν τα έσοδα. Δεν την ξέχασαν όμως ακριβώς στα συρτάρια. Μόνο ένα “θετικό” συμπέρασμα, η συσχέτιση μείωσης πωλήσεων για νέες κυκλοφορίες ταινιών (blockbusters) με την πειρατεία τους, χρησιμοποιήθηκε από δύο Ευρωπαίους επιτρόπους σε ακαδημαϊκά συγγράμματα το 2016 για να ενισχύσουν την άποψη ότι η πειρατεία έχει αντίκτυπο στις πωλήσεις εισιτηρίων του Κινηματογράφου.
Έχει τελικά η πειρατεία αντίκτυπο στις πωλήσεις εισιτηρίων του Κινηματογράφου;
Τα έτη ανάμεσα στο 2009 και στο 2013, η πτώση πωλήσεων εισιτηρίων στους κινηματογράφους ήταν 30% και αποδόθηκε στην πειρατεία. Μπορεί αυτό το ποσοστό να οφείλεται στην άνοδο της πειρατείας κατά την ίδια περίοδο; Μπορεί αν αυτό το ποσοστό είναι μεγαλύτερο από την πτώση του ΑΕΠ την ίδια περίοδο. Η πτώση αυτή ήταν πόσο; 30%!
Με τους άλλους τομείς τι γίνεται; Με την Μουσική; Τα βιβλία;
Η μουσική βιομηχανία κάνει αντίστοιχες εκτιμήσεις, όμως όλες οι μελέτες που έχουν γίνει δείχνουν ότι όχι μόνο δεν υπάρχει ζημιά από την πειρατεία στην μουσική, αλλά όσοι διαμοιράζονται αρχεία μουσικής αγοράζουν πολύ περισσότερη μουσική από αυτούς που δεν διαμοιράζονται. [4] [5] [6]. Ειδικά τώρα για τα βιβλία η πρακτική του δανεισμού υπήρχε από την εκτύπωση του πρώτου βιβλίου. Δεν έχει αλλάξει ούτε με το διαδίκτυο. Οι δανειστικές βιβλιοθήκες δεν θεωρούνται πειρατεία, αν και υπάρχουν lobby που θα το ήθελαν. Αλλά σε κάθε περίπτωση θα ήταν ενδιαφέρον να γίνει μία μελέτη και εκεί να μάθουμε την πραγματικότητα. Ποιοι και γιατί κατεβάζουν βιβλία αντί να τα αγοράσουν και ποια η σχέση τους με αυτούς που δεν κατεβάζουν βιβλία; Τι γίνεται με το κόστος των ηλεκτρονικών βιβλίων που χωρίς να έχουν το κόστος εκτύπωσης και χαρτιού, έχουν πολλές φορές υψηλή τιμή σε σχέση με το τυπωμένο, ενώ το ΦΠΑ τους είναι επίσης υψηλότερο από των βιβλίων (ισχύει στην Ελλάδα).
Τι εμποδίζει να δεις αυτό που θέλεις και πρέπει να το “κλέψεις”;
Πολλά πράγματα. Η ώρα προβολής, ο μη προσβάσιμος χώρος, αδυναμία πρόσβασης στο περιεχόμενο μέσω Geoblocking, χαμηλή ποιότητα συνοδευτικού υλικού (πχ σε CD 13 τραγουδιών μας αρέσουν μόνο 1 ή 2), το υψηλό κόστος σε σχέση με την ποιότητα, είναι μερικά από αυτά που εμποδίζουν.
Υπάρχουν παραδείγματα επιχειρηματικών μοντέλων που λειτουργούν;
Το κυριότερο παράδειγμα, πριν την εποχή του διαδικτύου είναι η τηλεόραση και πριν από αυτό, το ραδιόφωνο. Δεν πληρώναμε τότε ότι ακούγαμε. Πληρώναμε ένα ποσό για το μέσο και μετά απλά είχαμε περιεχόμενο. Πως πληρωνόταν; Όπως πληρώνεται τώρα του YouTube ( περίεργο; ). Με διαφημίσεις. Δεν είναι καν κάτι καινούριο.
Άλλο παράδειγμα είναι το iTunes. Η συνδρομητική υπηρεσία μουσικής Spotify. Το Netflix. Υπάρχουν δεκάδες επιτυχημένα μοντέλα που μείωσαν την πειρατεία χωρίς να είναι δωρεάν. Γιατί; Γιατί είναι εύκολα προσβάσιμα και με λογικές τιμές.
Καταπολεμάται η πειρατεία με τεχνολογικά μέσα;
Ως ένα βαθμό ναι. Τα DRM είναι ένας τρόπος, αλλά δημιουργεί ακόμα περισσότερα κίνητρα για πειρατεία καθώς περιορίζει το τι μπορούμε να κάνουμε με το ψηφιακό αντίγραφό μας περισσότερο από ότι το φυσικό. Για παράδειγμα απαγορεύει τον δανεισμό. Έχουν δε φτάσει σε τέτοιο σημείο που υπάρχει αυτή τη στιγμή τεχνολογία σε τηλεόραση που απαγορεύει την προβολή περιεχομένου αν την παρακολουθούν περισσότεροι άνθρωποι από έναν αριθμό που ορίζεται ανά τίτλο! Φανταστείτε δηλαδή να έχετε το Nova Sport σε μία Super High Definition SmartTV και όταν δει ότι μαζεύτηκαν σπίτι σας 10 άτομα να δουν έναν αγώνα να σας το απαγορέψει γιατί έχετε πληρώσει συνδρομή μόνο για 4 άτομα!
Καταπολεμάται η πειρατεία με νομικά μέσα;
Συνήθως όχι. Μπορεί να περιορίσει την πειρατεία σε άτομα που έχουν λίγες τεχνικές γνώσεις στο διαδίκτυο, αλλά όχι σε όλους και σίγουρα όχι στους νέους που πλέον γνωρίζουν ως δεύτερη φύση τους υπολογιστές. Για παράδειγμα η τελευταία προσπάθεια για λογοκρισία ξεπερνιέται αν στο σύστημά σας αντί για τους DNS Servers του ISP σας βάλετε της Google, ή της Cloudflare. Επίσης στην Γερμανία, εκεί που εφαρμόζεται ένας από τους σκληρότερους νόμους κατά της πειρατείας, γίνεται πλέον μέσω VPN δικτύων που δεν κρατάνε ιστορικό χρήσης.
Συμπέρασμα
Το θέμα της πειρατείας στο διαδίκτυο δεν είναι θέμα “κλοπής” όπως πολύ εύκολα χαρακτηρίζουν οι Οργανισμοί προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας. Είναι αποτέλεσμα λάθος επιχειρηματικού μοντέλου των εταιρειών διάθεσης οι οποίες δεν έχουν στόχο την παροχή υπηρεσιών ποιότητας, αλλά την μεγιστοποίηση του κέρδους με το μικρότερο δυνατό κόστος. Και αυτό δεν το λέμε ως κακό. Οι εταιρείες έχουν σκοπό το κέρδος και το δεχόμαστε. Όμως εμείς ως καταναλωτές θέλουμε ποιοτικό περιεχόμενο την ώρα που το θέλουμε, στον χώρο που το θέλουμε. Αν το καταλάβουν οι εταιρείες και διορθώσουν το μοντέλο τους σύμφωνα με αυτό, η πειρατεία θα είναι πλέον στο περιθώριο. Θα αυξήσει αυτό τα κέρδη τους; Εξαρτάται καθαρά από την ποιότητα και το διαθέσιμο εισόδημα.
Πηγές
[1] https://www.cnn.gr/news/ellada/story/154012/proedros-organismoy-pneymatikis-idioktisias-terastia-i-oikonomiki-zimia-apo-tin-peirateia
[2] http://www.kathimerini.gr/493800/article/politismos/arxeio-politismoy/h-peirateia-skotwnei-to-sinema
[3] https://www.engadget.com/2017/09/22/eu-suppressed-study-piracy-no-sales-impact/
[4] https://torrentfreak.com/0-more-on-content-than-honest-consumers-130510/
[5] https://www.theguardian.com/music/2009/apr/21/study-finds-pirates-buy-more-music
[6] https://motherboard.vice.com/en_us/article/evkmz7/study-again-shows-pirates-tend-to-be-the-biggest-buyers-of-legal-content
