Κύριε Υπουργέ,

Στις 15 Απριλίου θα κληθείτε στο Συμβούλιο Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να δώσετε την τελική ψήφο για την οδηγία περί Πνευματικών Δικαιωμάτων που υπερψηφίστηκε στην Ευρωβουλή με οριακή πλειοψηφία στις 26 Μαρτίου.

Σας ενημερώνουμε ότι αν και η οδηγία βελτιώνει αρκετά θέματα σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα, έχει σοβαρά προβλήματα, τα οποία όχι απλά εμείς, αλλά και πολλοί επιστήμονες, πολιτικοί και δημοσιογράφοι έχουν επισημάνει. Πιο συγκεκριμένα, ενσωματώνει τέσσερα άρθρα, τα οποία είναι εξόχως προβληματικά για:

1.Την επιχειρηματικότητα και δη τη νεοφυή στο χώρο της Τεχνολογίας Πληροφοριών και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) [1].
2.Την προστασία των δημιουργών έναντι της αυθαιρεσίας των εκδοτών.
3.Την ελευθερία του Τύπου.
4.Την ελευθερία του λόγου και της έκφρασης.
5.Την προστασία των προσωπικών δεδομένων των Ελλήνων και Ευρωπαίων χρηστών του διαδικτύου.

Τα επίμαχα άρθρα είναι τα εξής:

1. Άρθρο 3. Ουσιαστικά απαγορεύει σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή επιχείρηση ή σε οποιοδήποτε φυσικό πρόσωπο να πραγματοποιήσει text & data mining. Το επιτρέπει μόνο για ακαδημαϊκούς σκοπούς. Αυτό σημαίνει ότι οι ελληνικές κι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ουσιαστικά χάνουν ένα πολύτιμο εργαλείο για τις επιχειρηματικές τους έρευνες (έρευνες αγοράς, μελέτες για λήψη αποφάσεων στρατηγικού μάρκετινγκ κ.α.). Αυτό θα δημιουργήσει σαφέστατο επιχειρηματικό μειονέκτημα για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις έναντι των μη ευρωπαϊκών.

2.Άρθρο 15 (πρώην άρθρο 11): Απαγορεύεται σε ΜΜΕ, bloggers/video bloggers (που βιοπορίζονται από τη δραστηριότητά τους αυτή) η παραπομπή σε αρχική πηγή και παράθεση αποσπασμάτων από αρχική πηγή χωρίς την άδεια του εκδότη και χωρίς την καταβολή αντιτίμου προς αυτόν. Ο εκδότης της αρχικής πηγής όμως δεν έχει καμία υποχρέωση να παράσχει σχετική άδεια. Έτσι, έχει τη δυνατότητα ουσιαστικά να απαγορεύσει σε τρίτους την παραπομπή στο έργο του, ακόμη και την άσκηση κριτικής πάνω σ’ αυτό. Το άρθρο αυτό, σύμφωνα με τους υπερμάχους του, δίνει τη δυνατότητα “δίκαιης αμοιβής” για το δημιουργό, όμως, όπως κατήγγειλε η Διεθνής Ομοσπονδία Δημοσιογράφων (International Federation of Journalists – IFJ), δεν παρέχει – ή μάλλον, ακόμα χειρότερα, οι εισηγητές του, αφού εξασφάλισαν την υποστήριξη των δημοσιογράφων, αφαίρεσαν τις σχετικές ευεργετικές γι’αυτούς διατάξεις – καμία απολύτως πρόβλεψη για αμοιβή του συντάκτη, ο οποίος παραμένει έρμαιο του εκδότη.

3.Άρθρο 16 (πρώην άρθρο 12): Δεν προβλέπει καμία προστασία του συντάκτη-δημιουργού έναντι του εκδότη. Κυριολεκτικά, η αμοιβή του δημιουργού επαφίεται στη (συνήθως λεόντειο) σύμβασή του με τον εκδότη, δηλαδή στον… πατριωτισμό του εκδότη.

4.Άρθρο 17 (πρώην άρθρο 13): Είναι το διαβόητο άρθρο που αφορά τα “uploadfilters” (φίλτρα ανεβάσματος). Από εκεί που μέχρι σήμερα για τυχόν παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας τρίτων υπόλογος ήταν ο χρήστης που αναδημοσίευε χωρίς άδεια προστατευμένο περιεχόμενο, πλέον υπόλογος είναι αυτός που φιλοξενεί αυτό το υλικό. Σύμφωνα με αυτό το άρθρο, για να ανεβάσετε (upload) κάτι (κείμενο, εικόνα, ηχητικό απόσπασμα, απόσπασμα βίντεο) σε μια online πλατφόρμα (που μπορεί να είναι η υπηρεσία που διεκπεραιώνει τα email σας, μπορεί να είναι η υπηρεσία που φιλοξενεί τα δελτία Τύπου σας, τις ανακοινώσεις σας, τις καλλιτεχνικές σας δουλειές κ.ο.κ.) είναι υποχρεωμένη:
4.1.Να έχει προμηθευτεί από όλους τους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων του κόσμου άδειες για οτιδήποτε ανεβάσετε και περιλαμβάνει κάτι που μοιάζει με κάτι για το οποίο έχουν πνευματικά δικαιώματα ή (για ν’ αποφύγουν μηνύσεις και αγωγές από τους κατόχους (πραγματικούς ή κίβδηλους) πνευματικών δικαιωμάτων,
4.2.Να εγκαταστήσει φίλτρα ταυτοποίησης τέτοιου “προβληματικού” υλικού, τα οποία θα σας αποτρέπουν να ανεβάσετε το σχετικό υλικό.

Ειδικά το άρθρο 17 είναι εξόχως προβληματικό, γιατί ανατρέπει τις ελάχιστες ελευθερίες που επιτρέπονται από το άρθρο 15 και, επειδή ακριβώς είναι εσκεμμένα ασαφώς γραμμένο, μας πάει σε καθεστώς προληπτικής λογοκρισίας: Ό,τι πάτε να δημοσιεύσετε, ακόμη και να αποστείλετε μέσω email σε πίνακα αποδεκτών, θα πρέπει να ελέγχεται από τα φίλτρα που θα εγκαταστήσει ο πάροχός σας. Αν διαπιστώσουν ότι κάποιο εδάφιο του κειμένου σας ταυτίζεται με εδάφιο κάποιου βιβλίου ή άλλου έργου που προστατεύεται από copyright, θα σας απαγορεύεται η αποστολή.

Σημειώνουμε ότι τα φίλτρα αυτά δεν είναι σε καμία περίπτωση “ευφυή”, ούτε “αποτελεσματικά”. Η ως τώρα εμπειρία έχει αποδείξει ότι λαμβάνουν πάμπολλες εσφαλμένες αποφάσεις κι έχουν αποτελέσει πολλάκις αντικείμενο εκμετάλλευσης από εκβιαστές που επιχείρησαν, και σε πολλές περιπτώσεις πέτυχαν, να αφαιρέσουν από το διαδίκτυο τον πνευματικό μόχθο άλλων, με ψευδείς καταγγελίες, για τις οποίες καμία – δυστυχώς – νομοθεσία πνευματικών δικαιωμάτων δεν προβλέπει την παραμικρή κύρωση.

Επίσης, το γεγονός ότι μια ευρωπαϊκή επιχείρηση ή επιχείρηση που έχει και Ευρωπαίους χρήστες είναι υποχρεωμένη να τα εγκαταστήσει αν κλείσει τρία χρόνια λειτουργίας ή αν ο τζίρος της ξεπεράσει τα δέκα εκατομμύρια ευρώ ετησίως ή αν έχει πάνω από πέντε εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως (ό,τι συμβεί πρώτο) αποτελεί απαράδεκτη επιβάρυνση με αδικαιολόγητα και δυσβάσταχτα επιπλέον λειτουργικά έξοδα – είναι, κυριολεκτικά, ταφόπλακα για την ευρωπαϊκή και ελληνική επιχειρηματικότητα στον κλάδο της Πληροφορικής.

Έτσι, ουσιαστικά καθίστανται οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ΤΠΕ έρμαια των αμερικανικών εταιρειών που παράγουν τέτοια φίλτρα κι έκαναν lobbying υπέρ του επίμαχου άρθρου: Alphabet (μητρική της Google), Facebook, Audible Magic, ενώ τίθεται εν αμφιβόλω και η βιωσιμότητά τους, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί τεράστιος κίνδυνος μονοπώλησης της ευρωπαϊκής αγοράς από τις πολύ μεγάλες αμερικανικές εταιρείες, οι οποίες είναι και οι μόνες που έχουν τα οικονομικά μεγέθη για ν’ ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις που δημιουργεί το άρθρο 17.

Ακόμη, το άρθρο αυτό μπορεί να έχει επιπτώσεις και στην δημοσιογραφία. Για παράδειγμα, αν μια εταιρεία ερευνάται για παράνομες δραστηριότητες, θα μπορεί να μπλοκάρει την δημοσίευση εγγράφων που αποδεικνύουν την ενοχή της για λόγους πνευματικών δικαιωμάτων. Είναι επίσης πιθανό να απαγορεύεται η ανάρτηση βίντεο από διαδηλώσεις επειδή ακούγεται ένα συγκεκριμένο τραγούδι.

Επίσης, υπάρχει προειδοποίηση του Ulrich Kelber, επικεφαλής της Γερμανικής Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα για την εγκαθίδρυση αμερικανικού μονοπωλίου και για την παραβίαση των προσωπικών δεδομένων των Ευρωπαίων χρηστών του διαδικτύου [2].

Επιπλέον, υπάρχει κείμενο του David A. Kaye, ειδικού εισηγητή του ΟΗΕ για την ελευθερία της έκφρασης και του Τύπου [3].

Τέλος, πρέπει να λάβουμε υπόψη και την γνωμοδότηση ακαδημαϊκών του δικαίου πνευματικών δικαιωμάτων [4].

Σας καλούμε λοιπόν να ψηφίσετε ΟΧΙ στην οδηγία με σκοπό να γυρίσει στην νομοπαρασκευαστική επιτροπή και να διορθωθούν αυτά τα προβλήματα. Η Ευρώπη και η Ελλάδα, αξίζει μία σοβαρή και προοδευτική οδηγία για τα πνευματικά δικαιώματα που:
(α) θα σέβεται τους δημιουργούς και θα τους δίνει την ελευθερία να διαχειριστούν τη σχέση τους με το προϊόν του μόχθου τους και με το κοινό τους, ενισχύοντας τη διαπραγματευτική τους θέση έναντι των εκδοτών,
(β) θα σέβεται και θα διασφαλίζει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών και του Τύπου,
(γ) θα ενισχύει και θα εμπλουτίζει τον κοινό μας πολιτισμό,
(δ) θα δημιουργεί κίνητρα για την επιχειρηματικότητα, αντί να δημιουργεί εμπόδια.

Δυστυχώς, η εν θέματι Οδηγία, για τους λόγους που αναφέραμε και εξηγήσαμε, δεν είναι αυτή που θα έπρεπε. Αυτά τα τέσσερα άρθρα αναιρούν κάθε λογική και ωφέλιμη διάταξη της εν λόγω Οδηγίας. Θυμίζουμε, τέλος, ότι αυτό το όχι το έχει ήδη υποσχεθεί η ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ στο Ευρωκοινοβούλιο με δήλωση του κ. Παπαδημούλη, Αντιπροέδρου του Ευρωκοινοβουλίου.

Κόμμα Πειρατών Ελλάδας

Αναφορές:
[1] http://alliedforstartups.org/wp-content/uploads/article13_realitycheck.pdf
[2] http://www.fosspatents.com/2019/02/germanys-federal-data-protection.html
[3] https://www.ohchr.org/SP/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=24298
[4] https://www.create.ac.uk/blog/2019/03/24/the-copyright-directive-articles-11-and-13-must-go-statement-from-european-academics-in-advance-of-the-plenary-vote-on-26-march-2019/