Οι αποκαλύψεις Σνόουντεν μια δεκαετία αργότερα
Οικονομικές δυνάμεις και ηθικές προκλήσεις στην εποχή της ψηφιακής παρακολούθησης
Πριν από δέκα χρόνια, αυτό το μήνα, ο Έντουαρντ Σνόουντεν με κίνδυνο της ζωής του έκανε τις αποκαλύψεις που έριξαν φως στο εκτεταμένο πρόγραμμα μαζικής παρακολούθησης της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας (NSA) των Ηνωμένων Πολιτειών.
Μέσω διαφόρων προγραμμάτων και εφαρμογών και με τη συμμετοχή των τεχνολογικών επιχειρήσεων – γιγάντων του διαδικτύου, όπως των Google, Facebook, Youtube – και όχι μόνο – η NSA ήταν σε θέση να παρακολουθεί, σε πραγματικό χρόνο, τις επικοινωνίες οποιουδήποτε, οπουδήποτε στη γη!
Δηλαδή, τις συνομιλίες του με άλλους στο τηλέφωνο ή στο ίντερνετ, τα γραπτά μηνύματα που ανταλλάσσει, τα email του, τις σελίδες που επισκέπτεται. Μάλιστα αποκαλύφθηκε ότι παρακολουθείτο ακόμα και το τηλέφωνο της τότε καγκελαρίου της Γερμανίας Α. Μέρκελ.
Δέκα χρόνια μετά, η παρακολούθηση έχει αλλάξει επίπεδο! Έχει δημιουργήσει αγορές με τα δεδομένα μας που πωλούνται ζωντανά 24 ώρες το 24ωρο, 365 ημέρες το χρόνο! Έχουμε μπει για τα καλά στην εποχή του κατασκοπευτικού καπιταλισμού.
Η παρακολούθηση που ασκείται σήμερα διαφέρει από αυτήν που αποκάλυψε ο Σνόουντεν. Δεν πρόκειται απλά για μια τεχνολογική εξέλιξη, αλλά για ένα οικονομικό φαινόμενο. Οι προσωπικές μας πληροφορίες και δεδομένα χρησιμοποιούνται για να διαμορφωθεί μια πραγματικότητα που εξυπηρετεί τις προτιμήσεις και τις αλληλεπιδράσεις μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η παρακολούθηση δεν είναι πλέον μια πρακτική των κρατικών μυστικών υπηρεσιών. Μεγάλες εταιρείες και τεχνολογικοί γίγαντες συλλέγουν και αναλύουν τα δεδομένα μας για να δημιουργήσουν στοχευμένες διαφημίσεις και να μας προβάλλουν πληροφορίες που επιβεβαιώνουν τις ιδέες και τις απόψεις μας.
Οι αλγόριθμοι που χρησιμοποιούνται για αυτόν τον σκοπό είναι εκπαιδευμένοι να παρουσιάζουν μια πραγματικότητα που είναι ευνοϊκή για εμάς, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα να συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε τις πλατφόρμες τους και να προσφέρουμε τα δεδομένα μας.
Ωστόσο, η παρακολούθηση δεν περιορίζεται μόνο στην εμπορική εκμετάλλευση των δεδομένων μας. Πολλές φορές, χρησιμοποιείται και για πολιτικούς σκοπούς, επηρεάζοντας τη δημοκρατική διαδικασία και την ανεξάρτητη σκέψη. Οι πληροφορίες που μας παρουσιάζονται μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να επηρεάσουν τις πολιτικές μας πεποιθήσεις και συμπεριφορές, διαμορφώνοντας τις προτεραιότητές μας και τις αποφάσεις που λαμβάνουμε.
Στον κεντρικό πυρήνα των θέσεων και αρχών του κόμματος Πειρατών είναι να διασφαλίσουμε την προστασία της ιδιωτικής ζωής και τη διαφάνεια στο δημόσιο τομέα.
Στο πλαίσιο αυτό προτείνονται και οι εξής προσεγγίσεις:
Ενίσχυση της νομοθεσίας περί προστασίας της ιδιωτικής ζωής: Απαιτείται η θέσπιση αυστηρών νόμων που θα προστατεύουν τα προσωπικά δεδομένα μας και θα περιορίζουν τη συλλογή, την αποθήκευση και τη χρήση τους από ιδιωτικές εταιρείες, κυβερνήσεις, μυστικές και άλλες υπηρεσίες.
Ενίσχυση της διαφάνειας στο δημόσιο τομέα: Είναι αναγκαίο να δημιουργηθεί Μητρώο Διαφάνειας για τους Δημοτικούς και Περιφερειακούς Συμβούλους, τους Βουλευτές, τους Υπουργούς, τον Πρωθυπουργό, όπου θα δημοσιεύονται υποχρεωτικά οι οικονομικές τους συναλλαγές, οι συναντήσεις τους με τους λομπίστες και τις εταιρίες που εκπροσωπούν, τι ειπώθηκε σε αυτές τις συναντήσεις, καθώς και άλλες σημαντικές πληροφορίες που αφορούν τη δραστηριότητά τους. Αυτό θα προάγει τη διαφάνεια και θα αποτρέψει τη διαφθορά.
Ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση: Η ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τις πρακτικές παρακολούθησης και την επίδρασή τους στην ιδιωτική ζωή και την κοινωνία είναι κρίσιμη. Επίσης, είναι αναγκαία η εκπαίδευση των πολιτών σχετικά με την κριτική σκέψη και την αξιολόγηση των πληροφοριών που λαμβάνουν, προκειμένου να αποφεύγουν την επιρροή της παρακολούθησης στη συμπεριφορά τους.
Μετά από δέκα χρόνια από τις αποκαλύψεις Σνόουντεν, εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε τις συνέπειες της παρακολούθησης. Ο κατασκοπευτικός καπιταλισμός έχει μετατραπεί σε ένα οικονομικό φαινόμενο, με την προσωπική μας πληροφορία να χρησιμοποιείται για να διαμορφώσει μια πραγματικότητα που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των εταιρειών και των πολιτικών ομάδων. Είναι πολύ σημαντικό να λάβουμε μέτρα για την προστασία της ιδιωτικής μας ζωής και τη διαφάνεια στην κοινωνία, προκειμένου να διατηρήσουμε την ανεξάρτητη σκέψη και τη δημοκρατία.
Στάθης Λειβαδίτης,
αναπληρωματικό μέλος Διοικούσας Επιτροπής κόμματος Πειρατών Ελλάδας,
υποψήφιος βουλευτής Εύβοιας Πράσινο και Μωβ
